Bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh, nguyên nhân và triệu chứng

Bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh là một tình trạng đáng lưu ý, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và sự phát triển của bé trai. Hãy cùng IVF Bưu điện hiểu rõ hơn về nguyên nhân và triệu chứng của bệnh qua bài viết sau.

I.Bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh là gì?

Bệnh tinh hoàn ẩn (cryptorchidism) là tình trạng khi một hoặc cả hai tinh hoàn của bé trai không nằm trong bìu mà ở vị trí khác trong cơ thể, thường là trong ổ bụng hoặc ống bẹn. 

Thông thường, trước khi sinh, tinh hoàn của trẻ sẽ di chuyển từ vùng bụng xuống bìu trong quá trình phát triển. Nhưng khi quá trình này bị gián đoạn,  bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh sẽ xuất hiện.

Tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh

Theo các thống kê y khoa, bệnh tinh hoàn ẩn xảy ra ở khoảng 30% trẻ sơ sinh thiếu tháng (trẻ sinh non), trong khi tỉ lệ ở trẻ sinh đủ tháng dao động từ 2-5%. 

Hầu hết các trường hợp tinh hoàn ẩn chỉ xảy ra ở một bên, thường là bên phải. Dù vậy vẫn có trường hợp ít phổ biến hơn là tinh hoàn ẩn cả hai bên (với tỉ lệ 1:10 ở trẻ sinh non).

II.Bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh xảy ra như thế nào?

Tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh thường xảy ra trong giai đoạn thai kỳ, khi tinh hoàn của trẻ chưa hoàn tất quá trình di chuyển xuống bìu. 

Ở giai đoạn đầu thai kỳ, từ tháng thứ nhất đến tháng thứ bảy, tinh hoàn phát triển và nằm trong ổ bụng của thai nhi. Bắt đầu từ tháng thứ bảy, tinh hoàn sẽ di chuyển qua ống bẹn, và từ tháng thứ tám đến tháng thứ chín, quá trình này kết thúc khi tinh hoàn nằm đúng vị trí ở bìu.

Tuy nhiên, vì một số nguyên nhân chưa được xác định rõ, quá trình di chuyển này có thể bị gián đoạn, khiến tinh hoàn nằm ở các vị trí khác như trong ổ bụng, ống bẹn, hoặc cao hơn vị trí bình thường. Từ đó xuất hiện tình trạng tinh hoàn ẩn ở bé trai.

Và khi tinh hoàn không nằm đúng vị trí sẽ không phát triển bình thường, dễ dẫn đến các vấn đề về chức năng sinh sản và nội tiết trong tương lai. 

Chính vì vậy nếu đã xác định được tinh hoàn ẩn 1 bên ở trẻ sơ sinh, bố mẹ cần lên kế hoạch đi khám và mổ tinh hoàn ẩn cho bé nếu cần thiết.

Bố mẹ cần cho trẻ đi khám ngay khi trẻ có dấu hiệu tinh hoàn ẩn

Sẽ có trường hợp tinh hoàn ẩn tự di chuyển về đúng vị trí trong vài tháng sau khi sinh, chiếm đến 70% số trẻ mắc tinh hoàn ẩn.  Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp tinh hoàn không tự di chuyển. Lúc này bố mẹ cần quyết định sớm rằng có phẫu thuật tinh hoàn ẩn hay không,  nhằm bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài của trẻ.

III. Có mấy loại tinh hoàn ẩn ở trẻ?

Khi bé có dấu hiệu mắc tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh, vị trí của tinh hoàn sẽ thường xuất hiện ở: 

1. Ổ bụng: Tinh hoàn nằm ở sâu bên trong ổ bụng, cách xa vị trí tự nhiên của nó trong bìu. Đây là loại tinh hoàn ẩn nghiêm trọng hơn và thường cần phải can thiệp phẫu thuật để đưa tinh hoàn xuống đúng vị trí.
2. Ống bẹn: Trong trường hợp này, tinh hoàn nằm ở vùng ống bẹn, gần vị trí bìu nhưng chưa hoàn thành quá trình di chuyển xuống bìu. Đối với loại này, bác sĩ có thể cân nhắc việc can thiệp tùy thuộc vào mức độ di chuyển và sức khỏe của trẻ.

Ngoài hai loại chính trên, còn có trường hợp tinh hoàn di động. Tinh hoàn di động là tình trạng tinh hoàn có thể tự di chuyển lên và xuống giữa bìu và ống bẹn. Hiện tượng này thường không cần can thiệp phẫu thuật do tinh hoàn vẫn có khả năng tự điều chỉnh vị trí. Mặc dù vậy bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh vẫn vô cùng nguy hiểm nếu không được phát hiện kịp thời.

Hình ảnh tinh hoàn tự di chuyển lên xuống

IV.Trẻ nào có nguy cơ bị tinh hoàn ẩn?

Tỷ lệ mắc bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh thường xuất hiện cao hơn ở trẻ sinh non(sinh thiếu tháng). Ngoài ra, có một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ mắc tinh hoàn ẩn ở trẻ nhỏ:

• Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người từng mắc bệnh, nguy cơ mắc bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh cũng tăng cao do yếu tố di truyền.
• Vấn đề sức khỏe của mẹ trong thai kỳ: Những người mẹ gặp khó khăn về sức khỏe trong giai đoạn mang thai, hoặc tiếp xúc với estrogen trong giai đoạn đầu thai kỳ, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh.
• Các bệnh lý liên quan đến phát triển cơ thể: Trẻ mắc các bệnh ảnh hưởng đến sự phát triển cơ thể có thể làm gián đoạn quá trình di chuyển tự nhiên của tinh hoàn.

Việc hiểu rõ về các loại tinh hoàn ẩn và các yếu tố nguy cơ giúp bố mẹ chủ động trong việc phát hiện sớm và theo dõi, từ đó có thể đưa ra những giải pháp chăm sóc và điều trị phù hợp nhằm đảm bảo sự phát triển toàn diện cho trẻ.

V.Nguyên nhân gây ra tinh hoàn ẩn ở trẻ

Hiện nay, nguyên nhân cụ thể gây ra bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh chưa được xác định rõ ràng, tuy nhiên một số yếu tố được cho là có thể ảnh hưởng như:

1. Thiếu hụt các enzyme quan trọng

Một số enzyme đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp hormone testosterone, là yếu tố quyết định đến sự phát triển sinh dục nam.

Các enzyme như 17α-hydroxylase và 5α-reductase cần thiết cho quá trình sản xuất và chuyển hóa hormone này. Khi thiếu các enzyme này, sự phát triển và di chuyển của tinh hoàn xuống bìu có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh.

2. Hội chứng kháng androgen

Trong một số trường hợp, trẻ em nam có thể gặp hội chứng kháng androgen, làm suy giảm khả năng cảm nhận của các thụ thể androgen trong cơ thể. 

Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển chức năng sinh dục nam và cản trở quá trình di chuyển tự nhiên của tinh hoàn xuống bìu. Trẻ mắc hội chứng này thường cần được chẩn đoán sớm để can thiệp điều trị kịp thời.

3. Tác động của estrogen

Các nghiên cứu cho thấy rằng việc người mẹ sử dụng một số loại thuốc chứa estrogen hoặc thuốc kháng androgen trong thai kỳ, như diethylstilbestrol, có thể làm gia tăng nguy cơ tinh hoàn ẩn ở bé trai.

Sự dư thừa estrogen ảnh hưởng đến quá trình di chuyển của tinh hoàn, gây nên bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh.

4. Bất thường trong cấu trúc dây chằng tinh hoàn-bìu

Dây chằng tinh hoàn-bìu là thành phần giúp dẫn đường cho tinh hoàn di chuyển xuống bìu trong giai đoạn phát triển bào thai.

Bất kỳ sai lệch hoặc bất thường nào ở cấu trúc dây chằng này đều có thể khiến tinh hoàn không thể di chuyển đúng lộ trình, dẫn đến tinh hoàn ẩn ở bé trai.

5. Các vấn đề về hệ thần kinh sinh dục và hormone

Bên cạnh các yếu tố cấu trúc, bất thường về dây thần kinh sinh dục hoặc sự thiếu hụt hormone cũng góp phần gây ra tinh hoàn ẩn. 

Các rối loạn trong hệ thần kinh chằng dây thần kinh tinh hoàn-bìu, mào tinh, và mạch máu cũng là những yếu tố cản trở quá trình di chuyển tự nhiên của tinh hoàn.

6. Yếu tố cơ học

Một số yếu tố cơ học có thể gây ra sự cản trở trong quá trình di chuyển của tinh hoàn, chẳng hạn như cuống mạch tinh hoàn ngắn hoặc tình trạng xơ hóa ở khu vực ống bẹn. Những yếu tố này giới hạn khả năng di chuyển của tinh hoàn và là một trong những nguyên nhân của hiện tượng tinh hoàn ẩn.

Việc chẩn đoán sớm bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh là rất quan trọng. Nhận biết bệnh càng sớm, bố mẹ càng có thể kịp thời can thiệp và điều trị khả năng sinh sản và sức khỏe sinh lý của trẻ trong tương lai. 

VI.Triệu chứng của bệnh ở trẻ

Tinh hoàn ẩn thường không có triệu chứng cụ thể khi bé còn nhỏ. 

Tuy nhiên, nếu cha mẹ quan sát thấy bìu của bé trống rỗng, không cân xứng hoặc không thể sờ thấy tinh hoàn ở vị trí bình thường, cần đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám. 

Khi trẻ lớn lên, nếu không điều trị, tinh hoàn ẩn có thể gây ra các vấn đề về sinh sản hoặc tăng nguy cơ ung thư tinh hoàn.

Bố mẹ cần cho trẻ đi khám ngay khi nhận thấy bìu của bé trống, không thấy tinh hoàn

VII. Chẩn đoán trẻ bị tinh hoàn ẩn

Chẩn đoán tình trạng tinh hoàn ẩn chủ yếu dựa vào thăm khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra thể chất để xác định tình trạng và vị trí tinh hoàn.

Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm hoặc các xét nghiệm hình ảnh khác để xác định vị trí của tinh hoàn và đánh giá mức độ bệnh.

Ở những trường hợp phức tạp, khi vị trí của tinh hoàn khó xác định, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu hơn như: chụp cắt lớp vi tính (CT) ; cộng hưởng từ (MRI). 

Ngoài ra, chụp tĩnh mạch chủ dưới qua tĩnh mạch đùi hoặc xác định tĩnh mạch tinh cũng có thể được áp dụng để giúp định vị tinh hoàn ẩn. Tuy nhiên, các phương pháp này có thể gây ra những tác động không tốt cho sức khỏe của trẻ và đòi hỏi phải cân nhắc kỹ trước khi thực hiện.

Đối với những trường hợp tinh hoàn ẩn ở cả hai bên hoặc có thêm các bất thường khác như lỗ tiểu thấp, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện xét nghiệm đo nồng độ testosterone hoặc liệu pháp HCG nhằm phát hiện sớm các dấu hiệu của tình trạng rối loạn giới tính, nếu có. 

Những xét nghiệm này không chỉ giúp xác định tình trạng bệnh mà còn hỗ trợ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp nhất cho trẻ.

VIII. Mổ tinh hoàn ẩn cho bé

Phẫu thuật là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất trong điều trị bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh.

Thủ thuật này, được gọi là Orchiopexy, nhằm đưa tinh hoàn về đúng vị trí tự nhiên trong bìu và cố định chúng, giúp tinh hoàn phát triển bình thường và giảm nguy cơ ảnh hưởng đến chức năng sinh sản trong tương lai.

Thời điểm khuyến nghị để thực hiện phẫu thuật thường là khi trẻ từ 6 tháng đến 1 tuổi, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cụ thể của bé.

Trẻ nên mổ tinh hoàn ẩn từ 6 tháng đến 1 tuổi

Thông thường quy trình điều trị bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh sẽ diễn ra như sau:

Bước 1: 

Quy trình phẫu thuật hạ tinh hoàn bắt đầu với việc gây mê toàn thân cho trẻ. 

Bước 2:

Bác sĩ sẽ rạch một vết cắt nhỏ ở vùng bẹn để đưa tinh hoàn về đúng vị trí trong bìu. Trong những trường hợp đặc biệt, nếu tinh hoàn bị teo nhỏ hoặc không có khả năng phát triển bình thường, bác sĩ có thể phải tiến hành cắt bỏ tinh hoàn.

Lưu Ý:

Mặc dù phẫu thuật hạ tinh hoàn có tỷ lệ thành công cao, nhưng một số trường hợp trẻ vẫn gặp phải tình trạng tinh hoàn bị kéo ngược ra khỏi bìu (hay còn gọi là tinh hoàn ẩn tái phát). Hiện tượng này có thể xảy ra trong vòng vài tuần sau phẫu thuật, và khi đó, trẻ có thể cần phẫu thuật lại để điều chỉnh.

Bên cạnh phương pháp phẫu thuật, điều trị bằng hormone cũng là một lựa chọn cho trẻ bị ẩn tinh hoàn. 

Bác sĩ có thể tiêm hormone HCG để kích thích cơ thể trẻ sản xuất hormone sinh dục nam, giúp tinh hoàn tự di chuyển xuống bìu. 

Tuy nhiên, phương pháp này có thể đi kèm nhiều tác dụng phụ. Do đó, bố mẹ cần cân nhắc kỹ lưỡng và chỉ thực hiện khi có sự đồng ý, theo dõi chặt chẽ từ các bác sĩ chuyên khoa nội tiết và bác sĩ phẫu thuật.

IX.Biến chứng khi bé trai bị tinh hoàn ẩn

Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như:

• Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản: Tinh hoàn ở nhiệt độ cơ thể có thể không sản sinh tinh trùng tốt, dẫn đến giảm khả năng sinh sản.
• Nguy cơ ung thư tinh hoàn: Trẻ bị tinh hoàn ẩn có nguy cơ cao phát triển ung thư tinh hoàn trong tương lai.
• Thoát vị bẹn: Tình trạng này có thể xảy ra do cấu trúc bẹn yếu hơn bình thường. Vì vậy, việc chẩn đoán và điều trị sớm tinh hoàn ẩn rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng lâu dài.

Chính vì vậy ngay khi đã tìm hiểu đủ thông tin về bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh, bố mẹ cần cho con đi khám ngay khi thấy các dấu hiệu bất thường.

X.Chăm sóc bé sau phẫu thuật tinh hoàn ẩn

Sau khi phẫu thuật tinh hoàn ẩn, việc chăm sóc và theo dõi sát sao là rất cần thiết để đảm bảo quá trình hồi phục đạt kết quả tốt nhất.

Bố mẹ cần lưu ý những điều sau:

• Giữ vệ sinh vùng phẫu thuật: Đảm bảo vết mổ luôn sạch sẽ và thay băng gạc theo đúng hướng dẫn từ bác sĩ để tránh nhiễm trùng.
• Theo dõi sau phẫu thuật: Trong 24-48 giờ đầu, cần thực hiện các biện pháp giảm đau cho bé và giữ vết mổ khô ráo ít nhất trong 48 giờ sau phẫu thuật. Trẻ nên tránh các động tác dạng chân và hạn chế vận động mạnh, không tập thể dục trong vòng 1-2 tuần để tránh ảnh hưởng đến khu vực phẫu thuật. Bố mẹ nên đưa bé đi tái khám theo lịch trình sau 2 tuần, 6 tháng, và 12 tháng để bác sĩ theo dõi kỹ càng quá trình hồi phục.
• Theo dõi dấu hiệu bất thường: Nếu phát hiện các biểu hiện như sưng, đau kéo dài hoặc bé bị sốt cao, cần đưa bé đến gặp bác sĩ ngay để có biện pháp xử lý kịp thời.

Bố mẹ nên chú ý sức khỏe định kỳ của bé để bác sĩ có thể đánh giá tình trạng hồi phục cũng như phát hiện sớm các bất thường, nếu có.

Sau khi tỉnh, trẻ có thể về nhà và nên mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát. Đồng thời, cần đảm bảo tái khám định kỳ theo đúng lịch hẹn để bác sĩ có thể đánh giá chính xác về vị trí, kích thước, và tốc độ phát triển của tinh hoàn sau phẫu thuật.

Nếu bố mẹ vẫn còn thắc mắc về chủ đề bệnh tinh hoàn ẩn ở trẻ sơ sinh, hãy liên hệ hotline của IVF Bưu điện để được hỗ trợ và hướng dẫn.